Sürekli olarak omuz çikmasi rahatsizligina maruz kaliyorsaniz uzmanlarin tekrarlayan omuz çikiklari hakkinda yaptiklari açiklamalardan yardim almaniz mümkün olacaktir.

Tekrarlayan omuz çikiklari tedavisi

Ilk omuz çikigi genellikle oldukça büyük bir travmayla olur. Yeterli tedavi olmus veya olmamis kisilerde ikinci ve sonraki çikiklar sasirtici derecede kolay olabilir. Ilk çikik sonrasi tedavi kurallarina uygun yapilmis bile olsa yeniden çikma olasiligi vardir. Özellikle ilk çikik 20 yas altinda olmussa % 80 nin üzerinde yeniden çikik olasiligi vardir. 40 yas sonrasi ilk omuz çikigi geçiren hastalarda tekrarlayici çikik orani %20 lere iner.

Ilk çikik sirasinda omuz sabitligini saglayan dokularin bir kisminin iyilesememesi yeniden çikiga neden olur. Bunlardan en sik görüleni labrum denen kikirdak destegin kemige yapisma yerinden ayrilmasidir. (omuz anatomisine bakiniz) Ayrica omuz kapsülündeki gevsemede ana nedenlerdendir. Ayrica humerus kemiginin basindaki defektlerde sorumlu tutulmaktadir. Bu problemlerin onarildigi cerrahi müdahaleler sonrasi bile yeniden çikiklar görülebilmektedir.

Tekrarlayan çikiklar omuz ekleminde bozulma ve kireçlenmelere neden olurken omuz çevresi adele ve tendonlarda kalici hasarlar olusturabilir. Ayrica beklenmeyen zamanlarda olusan omuz çikiklari ek sakatliklara da neden olur. Bütün bu nedenlerle tekrarlayan omuz çikiklarinda cerrahi tedavi önerilir.

Tekrarlayici çikik (instabilite) tipleri

1- Travmatik çikiklar

Bunlar; ilk çikigin önemli bir travma ( düsme,çarpma,trafik kazasi vs.) oldugu, tek yöne (öne veya arkaya) çikik olabilen, labrum denen omuz destek kikirdaginin yirtigi ile görülen (Bankart lezyonu) , ve tekrarlayici çikiklarinda sadece cerrahi tedavinin etkili oldugu çikik tipidir. Bu özelliklerinden dolayi tip literatüründe Ingilizce Travmatik, Unilateral, Bankart lezyonu, Surgery nin basharflerinden olusan TUBS instabilitesi de denmektedir.

Tekrarlayici omuz çikiklarinin % 90 i klasik travmatik çikiklardir. Ilerleyen vakalarda çikiklar çok kolay olabilmekte ve hastalar genellikle omzunu kendileri yerlestirmeye baslamaktadirlar. Tek tedavi seçenegi cerrahi dir. (Bkz; Omuz artroskopisi, bankart onarimi)

2. Atravmatik çikiklar

Bunlar; ilk çikiginönemli bir kaza olmadan, günlük hareketlerde yapilan fazla zorlama sonrasi (kolu çevirmek, firlatma, ters bir hareket yapmak gibi), hem arkaya hem öne çikan, genellikle her iki omuzda görülen, tedavisinde önceligin fizik tedavi oldugu ve operasyonunda da kapsül operasyonlarinin yapildigi çikik tipidir. Bu özelliklerinden dolayi tip literatüründe Ingilizce Atravmatik, Multidirectional, Bilateral, Rehabilitation ve Inferior kapsüler shifting in basa harflerinden olusan AMBRI instabilitesi denmektedir.

Bu hastalarda omuz çok kolay çikmakta ve yerine girmektedir. Iyi ve deneyimli ellerde yapilan fizik tedavi ile % 80 tedavi olmaktair. Fizik tedaviye cevap vermeyenler ise cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilmektedir.

3- Istemli çikiklar

Hastalar omuzlarini istemli olarak öne ve arkaya çikarip yerine yerlestirirler. Bu psikolojik komponentlerin bulundugu atravmatik (AMBRI) çikiklar olarak siniflandirir.

Bu hastalarin öncelikle istemli çikik yapmaktan vazgeçmeleri gerekir. Bunun için bazen psikolojik tedavi gerekebilir. Istemli çikik yapmaktan tamamen vazgeçen hastalarda atravmatik (AMBRI) çikiktaki gibi tedaviye devam edilir. Fizik tedaviye ragmen belirli hareketlerde çikik olusuyorsa cerrahi tedavi denenebilir fakat cerrahi tedavi basarisi oldukça düsüktür.

Tedavi yöntemleri

Degisik cerrahi tipleri vardir. Bunlarin her birinin avantaj ve dezavantajlari vardir. Bir cerrahiden beklenen özellikler sunlardir;

1. Düsük nüks orani
2. Düsük komplikasyon orani
3. Düsük yeniden operasyon orani
4. Ileride artrit olasiligi düsük
5. Hareket kisitliligi yapmayan
6. Eklem içinin görülmesine izin veren
7. Yeniden çikiga neden olan problemlerin giderildigi
8. Vakalarin büyük çogunluguna uygulanabilen olmasi.

Genelde artroskobik % 80, açik operasyonlar ile % 85 ler civarinda basari saglamaktadirlar. Artroskobik cerrahi omuzda oldukça az cerrah tarafindan yapilabilmektedir. Teknik olarak oldukça zor ve özel bir egitim gerektiren bir tekniktir.

Biz Istanbul Ortopedi grubu olarak tekrarlayici omuz çikiklarinda artroskobik cerrahiyi tercih ediyoruz. (Bkz: omuzda artoskobik cerrahi). Klasik travmatik öne çikiklarda güncel tedaviler oldukça etkilidir. Basari orani iyi ellerde %90 dir.

Basarisiz ilk cerrahiler sonrasi yeniden cerrahi müdahale gerekebilir. Burada seçilecek yönteme basarisizlik nedeninin iyi analiz edilmesi ile karar verilmelidir.

Tekrarlayan çikiktan nasil korunulur?

Omuzunuz ilk çiktiginda derhal doktora basvurun. Çikigin yerlestirilmesi kolayca basarilamazsa fazla zorlamadan genel anesteziyle yapilmalidir. Çikik yerine yerlestirildikten sonra omuz 3-4 hafta gevsek bir tesbit yapilmalidir. Bu tesbit iyilesebilecek dokularin iyilesmesine olanak verir. Tesbit sonrasi omuz adelelerinin kuvvetlendirilmesi de önemlidir. Bütün bunlara ragmen omuzunuz yeniden çikabilir.

TEKRARLAYICI OMUZ ÇIKIKLARINDA ARTROSKOBIK CERRAHI
- Avantajlari
- Ek patolojiler (SLAP, loose body,vb) tedavi edilebilir.
- Agri daha az
- Rahatsizlik daha az
- Daha kolay rehabilitasyon
- Çevirme hareketlerinde kisitlanma riski az
- Daha az iz
- Daha kisa cerrahi süresi
- Dezavantajlari
- Kemik eksikligine bagli çikiklar tedavi edilemez
- Cerrahi teknigin mükemmellesmesi zaman alir
- Yeterli destek dokusu yoktur
- Nüks riski çok küçük oranda da olsa daha yüksektir.

- Omuz çikiklarinin degisik tiplerinde degisik artroskobik cerrahi yöntemleri vardir. Asagida klasik tekrarlayici travmatik öne çikiklarin tedavi tekniklerinden bahsedilecektir. Burada kullanilan teknikler;

1. Artroskobik bankart tamiri; Labrum denilen ( bakiniz anatomi) omuz yuvasinin ön kisminda bulunan kikirdak destek tekrarlayici omuz çikiklarinin en önemli nedenlerinden biridir. Arkada 1 önde 2 küçük bir delik araciligiyla yapilan bu cerrahide labrum orjinal yerine dikilir. Bu kikirdak parçayi kemige tesbiti için ucunda ip bulunan 3-5 mm lik bir vida kemige yerlestirilir ve labrum da ip kullanilarak kemige dikilir.

SLAP lezyonu artroskobik cerrahisi; Biceps humeri denilen pazu adelesinin uzun ve kisa olmak üzere iki basi vardir. Uzun bas tendonlasarak omuz eklemi içine girer ve omuz yuvasinin üzerine yapisir. Bu uzun basin eklem içindeki “Y” biçiminde yapistigi tendon yapinin yirtiklarina SLAP lezyonu denir. Hafif yirtiklarda bozuk bölgelerin temizligi sonrasi yeniden yapisir. Çok ileri yirtiklarda, yuva üzerinde yapisma yerinden kesilerek tendon daha asagi tesbit edilir. Yirtiklarin büyük kisminin ise labrum yirtiklarinda oldugu gibi benzer teknikle dikilmeleri gerekir. Son tendonun pozisyonu nedeniyle son derece zor ve teknik bir islemdir.

2. Eklem kapsülünün daraltilmasi (kapsüler shifting); Labrumun yirtik olmadigi, labrumun tamamen dejenere oldugu tekrarlayici omuz çikiklarinda veya labrum tamirine ek olarak yapilir. Amaç tekrarlayici çikiklarla bollasmis eklemin ön-alt bölümündeki kapsül daraltilir. Daraltma için bol kapsülün alt bölümünden baslanarak yukari dogru dikislerle bolluk yedirilir. Bankart tamirinde oldugu gibi 3 delik kullanilarak yapilir.

3. Daglama (Shrinkage); Bollasmis kapsülün artroskobik olarak eklem içinden radyofrekans akimi kullanilarak isitilmasi ve sonrasinda kapsülün büzüsmesi ile özetlenebilecek tedavi yöntemidir. Tek basina uygulanabilecegi gibi bankart tamirine ek olarak da yapilabilir. Biz Istanbul Ortopedi Grubu olarak komplikasyonlari nedeniyle son uluslararasi egilimler dogrultusunda bu yöntemi uygulamiyoruz.
Ameliyat sonrasi izleme; Kol 4 hafta askida kalir. Askida kaldigi sürece günde 3 kez verilen omuz sallama ekzersizleri yapilir. Hasta 5. günden itibaren banyo yapilabilir. Kolun askida kaldigi süre içinde aski çikarilarak omuz sabit kalmak üzere yemek yenilinebilir, bilgisayar kullanilabilir ve yazi yazilabilir. 4-6 haftalar arasi pasif ve kisitli aktif harekatlere izin verilir. 6-10. haftalarda aktif hareketler çesitliligi ve arttirilir. Bu süreçte hastalar günlük islerinin büyük kismini yapabilir, kolun omuz seviyesinin üzerine yana açilmasi disindaki hareketlere izin verilir. 10-12. haftalarda omuz hareketlerinden firlatma hareketi disindaki hareketlere izin verilir. 12-16. haftalarda tüm hareketlere izin verilmeye baslanir. 16. haftada spora izin verilir. Tenis, basketbol, voleybol, baseball gibi kolun basüstü pozisyonunda yogun kullanildigi sporlara 6. ay sonrasinda izin verilir.

Tüm bu süreçe omuz fizik tedavisinde deneyimli fizyoterapistler tarafindan destek alinmasi iyi sonuçlar için cerrahi kalite kadar önemlidir.