21 Mayıs 2011 Cumartesi

Yas: Çogunlukla bes yasindan sonra ortaya çikar, ergenlik çaginda oldukça fazla görülür, nadiren de 30 yasindan sonra baslayabilir.
Cinsiyet: Çocuklukta her iki cinste esit oranlarda çikmaktadir, ileri yaslarda erkeklerde daha çoktur. Sar’ada kalitimin rolü varsa da bu o kadar yaygin bir hastaliktir ki soyunda sar’ali kimse bulunmayan aile çok azdir.Her on kiside bir kisi bu genleri tasir.


Belirtileri: Iki sekli vardir;
Büyük nöbet:Bilinç kaybi ve çirpinmalarin siddet derecesi çok degisiklik gösterir.Nöbetin tipik olan safhalari: birkaç saniye önceden nöbetin gelecegi anlasilir; vücutta ve zihinde garip heyecan dalgalanmalari, birden yanip sönen isiklar, acayip sesler, tatlar ve kokular gibi degisik alginlanmalar ortaya çikar.
Sonra birdenbire gelen bilinç kaybiyla hasta yere düser ve o anda aci bir ses çikarir; düsmemek için hiçbir çaba göstermez. Birkaç saniye nefessiz yatar sonra bir kaç dakikada süren titreme olur.Bu sirada sidik torbasi bosalabilir, ayrica agizdan köpüklü salya gelir.Daha sonra koma, derin nefes gevseme görülür. Bir iki saat sonra hasta ya normal bir uykuya dalar ya da olup bitenin farkinda olmayarak ayilir.Genellikle bas agrisi olur. Tedavi edilmedikçe krizler tekrarlayabilir. Genellikle bu tekrarlar günün ayni saatinde ya da ilk krizde varolan kosullar içinde iken görülür (örnegin kadinlarda adet zamanlarinda, erkeklerde aksamlari zihnin mesgul olmadigi zamanlarda).


Küçük nöbet: Nöbetler hafifçe gelip ve geçer, örnegin konusmanin ortasinda birden bir kesinti olur, yüz sararir ve ifade donuklasir, sonra hemen normal hale dönme görülür.Hasta bu durumun çogunlukla farkina varmaz. En kötüsü yere düsebilir ama hemen kendisi ayaga kalkar.Bu küçük nöbetler günde birkaç defa tekrarlayabilir.


Otomatizm:Geçen nöbetten sonra, fakat böyle bir sey oldugunu hatirlamayarak günlük isleri görünüste normal olarak yürütebilmek. Ama öyle vak’alar vardir ki hasta bu sirada sonradan hatirlayamayacagi anormal davranislar da bulunabilir.Bu otomatik hareketler büyük nöbetler geçirenlerden çok küçük nöbet geçirenler arasinda yaygindir.Vücudun belirli bir yerinde baslayan krizler: Örnegin agiz kenarlarinda ya da baska bir kas grubunda spazm baslar ve sonra yavas yavas öteki kas gruplarina yayilir. Bilinç kaybolmaz. Genellikle bir incinme ya da ur yüzünden beynin adamakilli tahris olmasindan ileri gelir.


Tedavisi:
Nöbet sirasinda: Hastayi sirt üstü yatirip basinin altina yastik koyun, bükülmüs bir mendili ya da kalemi dislerinin arasina sikistirin ki dilini isirmasin, üzerindeki elbiseleri gevsetin. Nöbetin süresini kisaltmak mümkün degildir.Genel olarak: Asiri heyecanlardan ve nöbeti baslattigini bildiginiz bütün nedenlerden kaçininiz. Makinalarla ugrasmak, yüzmek, trafigi yogun olan yerlerde bisiklete binmek, motorsiklet yada otomobil kullanmaktan kaçininiz, çünkü bu durumlarda baslayacak bir nöbet hayatiniza mal olabilir. Soför ehliyeti almak istediginiz zaman bu durumunuzdan söz açmamak büyük hatadir. Ancak doktorunuzun izniyle ehliyet alabilirsiniz. Genel olarak geçerli olan ölçüt, 5 yil hiç nöbet gelmemis olmasidir.


Sonuç:
Titizlikle ve israrla yapilan tedavi nöbetlerin tamamen durdurulmasina sebep olabilir. iki üç yil nöbet gelmezse ilaçlar yavas yavas birakilabilir. Büyük ihtimalle beyindeki korteks bu süre içinde daha az tahris olmustur. Evlenme ve çocuk sahibi olma sorunlari, doktorunuzun yardimiyla düsünüp karar vereceginiz sorunlardir. Ama ne var ki her 10 kisiden 1'i epilepsi geni tasidigina ve bunun hiç bir açik belirtisi de olmayabilecegine göre bu hastalikta kalitimin rolünü hesaba katarak davranmak güçtür.
Derler ki “Epilepsi çevrenin takindigi tavrin, hastaligin kendisinden daha zararli oldugu tek hastaliktir”; ne yazikki toplumun ve isverenin pesin yargilari bir epilepligin hayatini mahvedebilir. Oysa bu insanin rahatsizligida seker hastaliginin ensülinle kontrol altina alinabilmesi gibi ilaçlarla da kontrol altina alinabilir. Bir elektrik soku sirasinda herkes nöbet geçirir, birçok insan da alisilmisin disindaki durumlardan, örnegin oksijen azligindan, seker eksikliginden ya da garip isik oyunlarindan etkilenebilir ve nöbet geçirebilir. Epileptik dedigimiz insanin bu gibi durumlara direnme gücü daha az oldugu için normal dedigimiz insanin etkilenmeyecegi seviyedeki olaylar ya da durumlarda nöbetler belirir.Epileptiklerin ancak belirli islere girmeyi kolaylastiracak olan bir rapor edinebilme imkanlari vardir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder